Kişinin ekonomik durumunu iyileştirmeye yönelik doğru kararları alabilmesi için finansal okuryazarlık seviyesinin belirli bir düzeyin üzerinde olması gerekir. Bu koşulu sağlamanın öncelikli yolu ise temel finans terimlerini bilmekten geçer. İşte ekonomiye ilgi duyan herkesin bilmesi gereken finansal terimler ve anlamları!
Enflasyon
Enflasyon, fiyatların genel seviyesinde belirli bir döneme göre ölçümlenen yükselişi ifade eder. Yüzde cinsinden belirtilen bu yükseliş, uygulamada çoğunlukla bir önceki ay veya yıldaki değerler baz alınarak hesaplanır. Ancak bazı ulusal ekonomilerde, bunu tam tersi bir durum da meydana gelebilir. Yani fiyatların genel seviyesinde düşüş gözlemlenebilir. Bu durumu ifade etmek içinse deflasyon terimi kullanılır.
Faiz Oranları
Faiz oranları, bir borç anlaşmasının satışı sonucunda elde edilen gelirin oransal değerini belirtir. Oranlar, kısa vadede merkez bankaları tarafından belirlenir ve bu mekanizma para politikası olarak adlandırılır. Uzun vadede ise faiz oranlarının belirlenmesinde piyasalar etkin rol oynar. Uzun vadeli faiz oranlarının piyasalar tarafından belirlenmesinde, enflasyona ve ekonomik beklentilere odaklanılır.
Talep ve Arz
Yaygın olarak kullanılan ve herkesin bilmeleri gereken finansal terimler arasında yer alan talep, en basit tanımıyla, bir ürüne ya da hizmete karşı oluşan satın alma isteğidir. Arz ise bu isteği karşılamak için yapılan üretim veya hizmet sunumudur. Bir ekonomide diğer her şey sabitken talepte artış meydana gelirse, fiyatlar yükselir. Yine aynı koşullarda arzın yükselmesi durumunda ise fiyatlar düşer.
Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla
Gayri safi yurt içi hâsıla ya da kısa adıyla GSYH, bir ülkenin ekonomisini ölçmede temel ölçüt konumundadır. Bu terim, ülke içerisindeki tüm çalışanların gelirlerinin toplamını ifade eder. Aynı zamanda ülkenin milli gelirini ifade etmek için de kullanılır. GSHY; tüketim, yatırım, devlet harcamaları ve net ihracat bileşenleri toplanarak hesaplanır.
Mikroekonomi ve Makroekonomi
Mikroekonomi, günlük yaşamda bireylerin üretim, tüketim, yatırım, tasarruf gibi alanlarda nasıl davrandıklarını anlamaya odaklanan bir disiplindir. Yani daha yalın bir ifade ile bireylerin hayatlarını sürdürebilmek için aldıkları ekonomik kararlar, mikroekonominin temel ilgi alanını oluşturur. Makroekonomi ise bireysel tüketici davranışlarına odaklı mikroekonominin aksine ulusal çaplıdır. Enflasyon ve işsizlik, toplam üretim, toplam tüketim, para politikaları, ekonomik büyüme gibi konularla ilgilenir.
Fırsat Maliyeti
Fırsat maliyeti, herhangi bir malın üretim miktarında yapılacak 1 birimlik artış karşılığında vazgeçilmesi gereken diğer malın miktarıdır. Yani basitçe anlatmak gerekirse, bir aktiviteyi yapmak için vazgeçilen ikinci en iyi seçeneğin değeridir. Arzın kısıtlı olması, fırsat maliyetinin ortaya çıkmasındaki ana neden konumundadır. Fırsat maliyetinin, artan ve azalan olmak üzere iki farklı alt türü bulunmaktadır.
Marjinal Fayda
Bir maldan tüketilen miktar arttıkça, her birimden alınan fayda azalır. İşte bu duruma marjinal fayda ya da son birim yararı adı verilir. Fiyat ayarlamalarında sıklıkla kullanılan finansal kavramlardan biridir.
İş Döngüsü
İş döngüsü terimi, birkaç aylık ya da yıllık süreci kapsayan iktisadi dalgalanmaları ifade etmek için kullanılır. Döngünün başlangıç evresinde, hızlı bir ekonomik büyüme gözlemlenir. Sürecin bir sonraki aşamasında ise iktisadi etkinlik zirveye ulaşır. Pik noktasına ulaşılmasını takiben ekonomik durgunluğa yol açan bir daralma meydana gelir. Durgunluk dönemi, negatif büyüme veya artan işsizlik dönemi olarak da isimlendirilir. Bu sürecin sonunda genişleme evresiyle döngü devam eder.
Cari Açık
Finans dünyasına ilgi duyan herkesin bilmesi gereken terimlerden bir diğeri olan cari açık, ihracat yoluyla bir ülke ekonomisine giren ve ithalat yoluyla çıkan para miktarı arasındaki farktır. Cari açık; kontrolsüz büyüme, yüksek döviz kuru, ihracat gelirlerinin azalması, enerjide dışa bağımlılık, katma değerli üretimin düşmesi gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkar.
Spekülasyon
Finansal jargonda spekülasyon, geleceğe yönelik fiyat tahminlerinin yapılması ve risk üstlenilerek para kazanılması amacıyla gerçekleştirilen faaliyetlerdir. Spekülatörler, bu tarz girişimleri mevcut piyasa koşullarını değerlendirerek gerçekleştirir. Temel amacı, herhangi bir varlığı mümkün olduğunca düşük fiyattan alıp yüksek değerden satmaktır.
Herkesin bilmesi gereken finans terimlerini öğrendiniz. Finansal okuryazarlık konusunda kendinizi daha fazla geliştirmek istiyorsanız “Finansal Okuryazarlık Kazanmanıza Yardımcı Olacak Sosyal Medya Hesapları” içeriğimize de göz atabilir, finans konusunda kendinizi geliştirebilirsiniz.
